Los Angeles Times’a göre “sessiz istifa” kavramı, 2022 yılında ilk kez Amerikalı kariyer uzmanı Briyan Creely tarafından ortaya atılmış ve daha sonra sosyal medyada sıklıkla kendinden söz ettirmiştir. “İş senin hayatın değildir” mottosu ile yola çıkan sessiz istifa kavramını, çalışanın iş motivasyonunu kaybetmesi sonucu yaptığı işin sadece minimum gerekliliklerini yerine getirmesi olarak tanımlamak mümkündür. Avukat İpek Şahinkara ile “Sessiz İstifa”yı ve beraberinde getireceği hukuki süreci konuştuk.
Sessiz istifanın pek çok sebebi olabilir. Bunların başında maaşın yetersiz bulunması, iş yerinde adaletsizlik olduğuna dair inanç, yönetimle alakalı memnuniyetsizlikler vb. sebepler gelebilir. Sessiz istifa ile çalışan, işyerinde duyduğu memnuniyetsizliği, açıkça dile getirmek yerine performansını düşürerek ifade etmeye çalışır. Bu durum, iş kalitesinin düşmesine ve işin yerine getirilme süresinin uzamasına yol açar.
“Sessiz İstifa” kavramının bileşenleri nelerdir?
Sessiz istifanın temel özelliklerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür;
“Sessiz İstifa” ile “İş Yavaşlatma” kavramları arasındaki farklar nelerdir?
- En Az Çabanın Gösterilmesi: Çalışan, iş tanımındaki temel sorumlulukları yerine getirirken asgari gereksinimleri karşılamakla yetinir ve ek çaba göstermekten kaçınır, yaratıcı hiçbir katkıda bulunmaz.
- Motivasyon Düşüklüğü: Çalışanın işle ilgili motivasyonu oldukça düşüktür. Bu durum, çalışanın zamanı verimsiz kullanmasına ve ortaya çıkardığı işin performansında azalma meydana gelmesine neden olur.
- İnisiyatif Eksikliği: Çalışan, üstlendiği işte fazladan sorumluluk almak istemez ve kendi yaratıcı düşünce ve fikirlerini yaptığı işe eklemez.
- İletişim ve Katılım Azalması: Çalışanın iş arkadaşlarıyla iletişimi azalır, işyeri tarafından organize edilen sosyal etkinliklere katılımda bulunmaz ve işyeri ile ilgili geribildirimlerde bulunmak istemez.
Sessiz istifa kavramı karşımıza yeni çıkan bir kavram olsa da iş hukukundan aşina olduğumuz iş yavaşlatma kavramına benzer özellikler taşımaktadır ve bazı durumlarda karıştırılabilmektedir.
İş ve sosyal güvenlik hukuku anlamında iş yavaşlatmayı genel anlamda, işin olağan akışına nazaran daha yavaş biçimde görülmesi olarak tanımlayabiliriz. İş yavaşlatmada temel amaç, üstlenilen işin daha yavaş yerine getirilmesini sağlayarak işveren üzerinde baskı oluşturmaya çalışmaktır. İş yavaşlatma bu yönü ile sessiz istifa kavramına benzerlik göstermektedir. İş hukuku bağlamında, iş yavaşlatma eylemlerini somut olayın şartlarına göre iyi değerlendirmek gerekmektedir. Çünkü, iş yavaşlatmanın, çalışanın bireysel iş görme borcunun ihlal edilmesi sonucunu ortaya çıkarabilmesi ihtimalinden ötürü, iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı nedenle feshi ya da disiplin cezası gibi sonuçlar meydana gelmesi söz konusu olabilecektir.
Sessiz İstifa Karşısında İşverenin Hukuki Hakları Nelerdir?
Sessiz istifa kavramı hukuk literatüründe yer almamaktadır. Sessiz istifa söz konusu olduğu düşünülen bir durumda çalışanın iş performansının ayrıntılı olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu değerlendirme sonucunda iş yavaşlatma kapsamında değerlendirilebilecek olgular saptanmış ise iş verenin iş sözleşmesini feshetmesi ile disiplin cezası uygulanması yaptırımlarını değerlendirmesi mümkün olacaktır. Öte yandan, sessiz istifa durumu ve meydana getirdiği sonuçlar, performans düşüklüğü gerekçesi ile çalışanın iş sözleşmesinin feshini de gündeme getirebilecektir. Ancak, performans düşüklüğü gerekçesi ile yapılan fesihlerde dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar mevcuttur. Öncelikli olarak performans düşüklüğü tespit edilen çalışan için uygun eğitimin verilmesi gerekir ve her hâlükârda fesih son çare olarak uygulanmalıdır. Sözleşmenin hem sözleşme ihlali hem de performans düşüklüğü gerekçeleriyle feshedilmesi halinde çalışanın işe iade davası açma hakkının bulunduğu da unutulmamalıdır.
Sessiz istifanın motivasyon düşüklüğünden kaynaklandığı düşünülecek olduğunda, fesih yoluna gitmeden önce çalışanın motivasyon kaybına neden olan sebeplerin araştırılması ve imkanlar dahilinde iyileştirmelerin sağlanması için çalışan-işveren arası iletişimin güçlü tutulması oldukça önemlidir.
